Verslagen & Mededelingen van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal en Letteren

Wat we weten over Virginie

Piet Couttenier — 2024-05-28

Samenvatting

In deze inleidende bijdrage vragen we ons af waar we staan met onze kennis over de schrijfster Virginie Loveling (1836-1923). Wat is bereikt en welke accenten zijn er in de ernstige studie van de auteur en haar oeuvre in het verleden gelegd? Daarbij komen in grote lijnen de volgende invalshoeken aan bod: editie, biografie, schrijverschap, ideologie, gender, receptie en literatuurgeschiedenis. Hier en daar wijzen we op enkele perspectieven voor verder onderzoek.

Summary

In this introductory contribution we present a state of the art in the study of the works of Belgian female author Virginie Loveling (1836-1923). We examine the achievements of this study, using methods and approaches drawn from edition, biography, authorship, ideology, gender, reception and literary history. We add some perspectives for further investigation.

Mannen onder elkaar

Ludo Stynen — 2024-05-28

Samenvatting: Mannen onder elkaar. Het selectieve engagement van Virginie Loveling

Virginie Loveling was een scherp waarnemer en had, niet alleen in haar literair werk, uitgesproken meningen. Ze verdedigde haar opvattingen echter niet alle met evenveel klem. Zij zag het sociale onrecht en de onverschilligheid van de rijken. Ze maakte deel uit van de Vlaamse beweging, maar zag hoeveel kwaad sommige tenoren ervan de beweging deden. Ze was overtuigd van de gelijkwaardigheid van mannen en vrouwen, maar beschreef relaties vooral in termen van dominantie en ondergeschiktheid. De onafhankelijke en zelfbewuste Loveling paste zelf allerminst in het burgerlijke paradigma waarmee haar karakters soms worstelden. Ondanks haar herhaalde pleidooien voor ideologische tolerantie nam ze in haar eerste romans bijzonder fel stelling voor de liberale politiek en de vrijzinnigheid. Uitspraken waar ze later geen woord van terugnam. Omdat haar liberale en democratische vrienden en collega’s algemeen haar opvattingen deelden of ze haar die tenminste niet kwalijk namen, omdat die vrienden ideologisch vaak minder strijdvaardig waren, waardeerden ze Loveling als een van hen.

Abstract: One of the guys. The selective commitment of Virginie Loveling

Virginie Loveling was a keen observer and she cherished outspoken opinions, not only in her literary work. She did not, however, advocate her different views with the same vigour. She saw social injustice and the indifference of the wealthy. She was part of the Flemish movement, but noticed the harm inflicted by many of its leaders. She was convinced of the equality of men and women, but she described relations mainly in terms of dominance and subjection. The independent and self-assertive Loveling did not at all fit into the bourgeois paradigm with which many of her characters struggled. Despite her repeated plea for ideological tolerance, her first novels were vigourously in favour of liberal politics and freedom of thought. In later years she would not take back a word of what she wrote earlier. As her liberal and democratic friends and colleagues shared most of her opinions, or at least did not mind them, they valued Loveling as one of them. Especially because those friends were often less combative ideologically.

Adoptie in het fin de siècle

Elisabeth Leijnse — 2024-05-28

Samenvatting

Ik vergelijk de roman Madeleine van Virginie Loveling over de adoptie van een kindje uit een kwetsbaar sociaal milieu met een spraakmakende fin de siècle-roman waarin adoptie eveneens een rol speelt: Hilda van Suylenburg van Cécile de Jong van Beek en Donk. De twee romans verschijnen in hetzelfde jaar, 1897, maar dragen een tegengestelde ideologie uit. Loveling doordringt de lezer van de onmogelijkheid om de wetten van de natuur om te buigen of te negeren. Ze doet dit door de plotconstructie, het gebruik van botanische metaforen ontleend aan de sciëntistische cultuurfilosoof Hippolyte Taine, en de keuze voor een editoriale alwetende verteller. Cécile de Jong van Beek en Donk daarentegen houdt een geëngageerd pleidooi voor sociale mobiliteit zonder de hindernis van erfelijkheid of biologisch determinisme. De behandeling van het adoptiethema is een graadmeter voor de positionering van de auteurs tegenover het naturalisme.

Abstract

I compare Virginie Loveling's novel Madeleine, about the adoption of a child from a vulnerable social environment, with a controversial fin de siècle novel in which adoption also plays a role: Hilda van Suylenburg by Cécile de Jong van Beek en Donk. The two novels were published in the same year, 1897, but express opposite ideologies. Loveling, through plot construction and the consistent use of botanical metaphors borrowed from the scientistic cultural philosopher Hippolyte Taine, and by opting for an editorial narrator, impresses upon the reader the impossibility of bending or ignoring the laws of nature. In contrast, Cécile de Jong van Beek and Donk makes a committed plea for social mobility without the obstacle of heredity or biological determinism. Their treatment of the adoption theme is an indicator of the respective authors' position towards naturalism.

De boekdelen van het lichaam

Lars Bernaerts — 2024-05-28

Samenvatting – De romans van Virginie Loveling staan bekend om hun psychologisch realisme. In werken zoals Een dure eed (1891) en De twistappel (1904) zou de psychologische analyse tot volle bloei komen. In het realisme en naturalisme van eind negentiende en begin twintigste eeuw is de voorstelling van gedachten en gevoelens echter op complexe manieren verbonden met de uitdrukkingsmiddelen van het lichaam. Drukt het lichaam rechtstreeks uit wat personages voelen of onderdrukt het die gevoelswereld? Kan het lichaam iets weten wat het personage zelf niet schijnt te weten? Dit artikel gaat in op de lichaamstaal in Een dure eed en De twistappel om de romantechniek en de psychologische thematiek van Lovelings romans preciezer te duiden.

Abstract – Virginie Loveling’s novels are known for their psychological realism. In works such as Een dure eed (1891) and De twistappel (1904) the psychological analysis is in full bloom. In the realism and naturalism of the end of the nineteenth and the beginning of the twentieth century, however, the evocation of thoughts and feelings is connected in complex ways with body language. Does the body directly express what characters feel or does it suppress those feelings? Can the body ‘know’ something the character does not know? This article examines body language in Een dure eed and De twistappel to specify the narrative technique and the psychological themes of Loveling’s novels.

'Ter dood!'

Maaike Meijer — 2024-05-28

Zie upload

Iedereen worden

Annelies Verbeke — 2024-05-28

De zussen Loveling schreven samen drie bundels ’novellen'. Ook na de dood van haar zus, bleef Virginie Loveling tijdens haar lange literaire carrière romans met verhalenbundels afwisselen. Het genre paste perfect bij haar veelzijdige en avontuurlijke schrijverschap: ze experimenteert met vorm en toon en laat de lezer binnendringen in de meest uiteenlopende sociale milieus. Vaak kiest ze partij voor de enkeling tegenover een vijandige massa, wat niet altijd betekent dat dergelijk personage door het lot wordt gespaard. Een persoonlijk trauma - haar vader pleegde zelfmoord tijdens een delirium tremens - schemert door in de kind-personages met ouders die aan alcohol verslaafd zijn. Opvallend is ook haar grote dierenliefde. Deze bijdrage geeft een overzicht van het verhalenoeuvre van de zussen Loveling, en van Virginie Loveling in het bijzonder. Ze toont haar als een gevoelig, vaak humoristisch auteur, die alle zintuigen ontvankelijk houdt, iedereen kan worden, werelden en bewustzijnsniveaus weet samen te brengen en zich zo tot authentieke, geniale ziener ontpopt.

"Een beetje lyrisch, een beetje sentimenteel

Wilken Engelbrecht — 2024-05-28

In deze bijdrage wordt de plaats van het werk van Virginie Loveling binnen de transfer van Nederlandstalige literatuur in Tsjechië en Polen onderzocht. Tot nog toe werden twee vertalingen van haar werk in het Tsjechisch ontdekt. Hoewel er nog geen Poolse vertalingen zijn vastgesteld, was Loveling in Polen wel bekend in naslagwerken en in de Poolse pers. Ook daar wordt op ingegaan. In het eerste deel geeft het artikel een korte schets van de receptie van Nederlandstalige literatuur in Tsjechische en Poolse vertaling gedurende de negentiende eeuw. Het tweede deel van de bijdrage gaat dieper in op de vertalingen van werk van Loveling in het Tsjechisch door de polyglotte priester Alois Koudelka en door de postambtenaar Václav Kuneš. Zo wordt een beeld gegeven van de receptie van Loveling in beide landen die enerzijds strikt literair was (als schrijfster van ‘realistisch’, dit wil zeggen naturalistisch werk) en anderzijds verbonden was met de eerste feministische golf in Tsjechië en Polen.

This contribution considers the place of Virginie Loveling’s work within the transfer of Dutch-language literature into Czechia and Poland. Thusfar, two translations of her work into Czech have been discovered. Although no Polish translations have yet been identified, Loveling’s reputation in Poland has been noted in reference works and in the Polish press. This is also addressed. In the first part, the article gives a brief survey of the reception of Dutch-language literature in Czech and Polish translation during the nineteenth century. The second part of the contribution takes a closer look at the translations of Loveling’s work into Czech by the polyglot priest Alois Koudelka and by the postal official Václav Kuneš. This gives a picture of Loveling’s reception in both countries that was strictly literary (as a writer of ‘realist’, i.e. naturalistic work) on the one hand, and connected to the first feminist wave in the Czech Republic and Poland on the other.

Woord vooraf

Piet Couttenier — 2024-05-28