Lijst en tijd: Over de economische, temporele en affectieve dimensie van de lijst in hedendaagse Nederlandse literatuur

Samenvatting

De lijst is van oudsher verbonden met de economie en met de tijd. De economische oorsprong en de temporele eigenschappen van de lijst maken deze tekstsoort tot een interessant object voor onderzoek naar de relatie tussen de literaire tekst en de maatschappelijke context. Ik bestudeer de lijst in twee hedendaagse Nederlandse literaire werken waarin deze vorm prominent aanwezig is: de roman 'Onheilig' (2016) van Roos van Rijswijk en de dichtbundel 'Dood werk' (2015) van Maarten van der Graaff. Om de lijstvorm in deze werken te verbinden met de maatschappelijke context analyseer ik de temporele dimensie, de economische dimensie en de affectieve dimensie van de lijst.

Ten eerste wordt de lijstvorm verbonden met het motief van de tijd en met de verstoring van de tijdsbeleving. In 'Onheilig' wordt de tijdsbeleving met name ontregeld door het vooruitzicht van de dood. 'Dood werk' verbindt de tijdsbeleving veeleer met motieven als arbeid en rituelen. De lijstvorm wordt ten tweede geassocieerd met economische principes zoals consumptie of schuld. Ten derde verschijnt de lijst in beide werken in een affectief geladen context. In 'Onheilig' worden lijsten verbonden met de verstoorde hechting tussen moeder en zoon, terwijl ze in 'Dood werk' gerelateerd zijn aan emotionele problemen en psychotherapie.

Abstract:

The list has always been related to the economy and to time. Because of its economic origin and its temporal characteristics the list is an interesting textual form to examine the relationship between literature and social context. This article studies the list in two contemporary Dutch literary works: the novel 'Onheilig' ('Unholy', 2016) by Roos van Rijswijk and the poetry collection 'Dood werk' ('Dead work', 2015) by Maarten van der Graaff. In order to contextualize the list form I analyze the temporal, the economic and the affective dimensions of the list.

First, the list is interpreted in connection with the motif of time and the distorted experience of time. In 'Onheilig' the experience of time is disrupted by the anticipation of death. 'Dood werk' relates the experience of time to motifs such as labour and rituals. Second, the list is associated with economic principles such as consumption or debt. Third, in both works the list is used in affectively charged contexts. In 'Onheilig' lists are related to the emotional attachment between mother and son, whereas in 'Dood werk' the list is linked with emotional problems and psychotherapy.