Over vlugge spraak en vluchtige sjwa's

De relatie tussen spreektempo en de duur van de Nederlandse svarabhaktivocalen

Samenvatting

Dit onderzoek bestudeert de relatie tussen spreeksnelheid en de duur van de svarabhaktivocalen in het Nederlands. Hiertoe werd gebruik gemaakt van de spontane spraak van 160 leerkrachten Nederlands, gelijk verdeeld over vier verschillende regio’s in Vlaanderen en Nederland. Het corpus omvatte evenveel mannen als vrouwen. Er werd gefocust op 1848 woorden die een consonantcluster bevatten met als eerste element een /r/ en als tweede element een niet-alveolaire consonant of een /n/, en die na invoeging van een svarabhaktivocaal twee of drie syllaben tellen. Voor deze woorden werd de spreeksnelheid en de duur van een eventueel ingelaste svarabhaktivocaal gemeten.

Zoals verwacht laten de resultaten van deze studie een duidelijk verband zien tussen spreeksnelheid en de duur van de svarabhaktivocaal: snellere spraak levert kortere svarabhaktivocalen op. Naast deze algemene trend is er ook een statistisch significant effect van regio, het aantal syllaben, de articulatieplaats van /r/ en het tweede element van het consonantencluster. Verder was er een significante interactie tussen spreeksnelheid en de duur van sjwa bij mannen en vrouwen: vrouwen produceren in snelle spraak kortere svarabhaktivocalen dan mannen, terwijl hun sjwa’s in trage spraak wat langer duren dan die van mannen. De verschillen in de duur van sjwa met betrekking tot spreeksnelheid zijn dus bij vrouwen meer uitgesproken dan bij mannen. Dit zou kunnen worden verklaard doordat de vrouwen – die doorgaans wat langere vocalen produceren – in snelle spraak articulatorische afstanden vlugger kunnen overbruggen dan mannen, zodat hun sjwa’s korter zijn dan die van mannen.